Gedenkplek WO2 Nieuwolda

Nieuwolda behoorde tot het laatste stukje van Nederland dat in 1945 werd bevrijd. Het dorp lag in de vuurlinie en moest zelfs twee weken volledig evacueren. In de oorlogsjaren daarvoor was het een dorp zoals vele anderen, met onderduikers, gedeporteerden, NSB’ers en verzetsstrijders. Oud-journalist en Nieuwolder Cees Stolk tekende de verhalen op in het boek Dorp in Oorlogstijd. Ook maakt hij zich als voorzitter van stichting Oorlogsverhalen sterk voor restauratie van een schuilbunker en de bouw van een infocentrum over dit onderwerp: “Iedereen kent de grote verhalen uit de oorlog, wij willen juist het alledaagse laten zien.”

De bunker staat in de tuin van de buren Bellinga. “Het is - op een paar kogelgaten in muren na - het enige relikwie in Nieuwolda dat zichtbaar herinnert aan de oorlog”, vertelt Stolk terwijl hij de bunker toont. Het betonnen bouwwerk waarin een man of zes konden schuilen tegen bombardementen in de oorlog heeft de tand des tijds wonderwel doorstaan, maar moet voor openstelling wel gerenoveerd worden. 

De familie Bellinga werkt mee aan het opknappen van de bunker en stelt ruimte beschikbaar voor de bouw van een informatiecentrum. De bedoeling is dat er een replica van een deel van een barak verrijst, waar een permanente tentoonstelling over Nieuwolda in oorlogstijd wordt ingericht. “Daar willen we laten zien wat er in de oorlog nou eigenlijk gebeurde in een doorsnee dorp”, vertelt Stolk. “Het wordt een plek waar je schoolkinderen bij dit onderwerp kunt betrekken, die een rol kan spelen bij de jaarlijkse 4-5 mei herdenking en waar je lezingen of presentaties kunt geven. We vinden het belangrijk om het alledaagse verhaal levend te houden, om je te blijven realiseren dat vrede en veiligheid allesbehalve vanzelfsprekend zijn.”

Het journalistenbloed kruipt vele jaren na zijn pensionering nog steeds waar het niet gaan kan. De voormalige chef Oost-Groningen van Winschoter Courant en Groninger Dagblad dook in de verhalen over de evacuatie van het hele dorp, een neergestort vliegtuig en de strijd bij de brug. Hij sprak met de kinderen van een doodgeschoten verzetsstrijder en de kleindochter van een afgevoerde jood, las het handgeschreven schrift met oorlogsherinneringen van Grimmenga en het dagboek dat Trijntje Boven bijhield over de vlucht van zestien mensen die twee weken duurde. “Nieuwolda lag op de vluchtroute van Engelse bommenwerpers richting het Ruhrgebied, er viel soms per ongeluk een bom uit de lucht. Mensen leefden continu in angst”, vertelt Stolk. Het wroeten in het verleden leverde heel wat aandenkens op. En ook na het verschijnen bleven mensen hem benaderen met herinneringen.

Het boek, de bunker en het informatiecentrum, waarvan de inrichting mede dankzij LEADER tot stand komt, vormen een drie-eenheid binnen stichting Oorlogsverhalen. Daar komt binnenkort een vierde herinnering bij. Stolk: “In de gemeente Oldambt zijn 26 straten vernoemd naar verzetsstrijders. Die straten kregen inmidels allemaal een nieuw naambord met duiding van de betekenis van de naam. Stolk legt bovendien de laatste hand aan een boek waarin de 26 verhalen van deze oorlogshelden worden verteld. Van nabestaanden van één van hen - H.R. Remmers - kreeg ik een kartonnen bonbondoosje vol brieven uit gevangenschap. Zeer waardevol materiaal dat de verhalen wel heel dichtbij brengt.”